, , ,

Je bent geen QR – code

Tijden van donkerte baren pijnlijke weeën van angst en vertwijfeling. Niet in het minst wanneer het geloof in de autoriteiten rondom ons afneemt. De zoektocht naar houvast, naar herkenbaarheid, naar veiligheid maar ook naar identiteit voelt aan als kale reizen. Waar, uit wat en vooral uit wie kan nog vertrouwen geput worden? En waar, in wat en vooral in wie moeten we verder investeren?

Hoop. Het blijft de vader van elk kloppend hart en de moeder van alle drijfveren. We mogen het even verliezen, maar liefst niet te lang. En vooral dienen we te beseffen dat de bodem ervan zich niet daarbuiten maar hier ‘binnenin’ afspeelt.

Een vogel in een boom heeft geen schrik als de tak waarop ze zit plots breekt, omdat ze haar vertrouwen niet in de tak legt, maar in haar eigen vleugels.

Je vertrouwen leggen buiten jezelf is vaak aangeleerd, soms leerrijk, maar altijd ergens risicovol, zeker in tijden van verhoogde kwetsbaarheid en onzekerheid. En toch gebeurt het, steeds meer. Het enkel aan angst, ontkenning of blinde volgzaamheid toeschrijven getuigt van een te romantische mensvisie. Neen, het wordt steeds meer een regelrechte keuze, een bewuste keuze. Als je volgt, dan kies je ervoor te volgen. Als je zwijgt dan kies je ervoor te zwijgen. Als je de ogen sluit voor discriminatie dan kies je voor discriminatie. Read that again.

Je bent dus geen QR-code, geen Quick Response. Je bent niet machinaal, hoe geautomatiseerd jij je leven ook leeft of laat leven. Neen. Jij bent een actief-dynamisch, intelligent en regulerend deel van en in de samenleving. Je beschikt over een stem, over rechten, over een waarden- en talentenpakket, over een geschiedenis en een toekomst. Je bent hier met een reden en je maakt mee het verschil uit, willens nillens. Het is niet alleen door de indoctrinatie maar vooral door de acceptatie van (sociaal) geweld dat het pad wordt geëffend naar vervreemding en finaal vernietiging van onszelf en elkaar. Het is het wasdom van een pseudo-identiteit, ofwel een oneigenlijke manier van jezelf zien en zijn. Eén die ongelijkheid en destructie rechtvaardigt. Barbaarse symptomen van gedoogde ontmenselijking, ook wel ‘tirannie van de meerderheid’ genoemd, zoals Aristoteles het destijds omschreef.

Je bent geen QR – code. Het is slechts een opgedrongen en bijzonder zelfverminkend concept, een vloek op je natuur, een aanfluiting van je potentie, een misplaatst en gevaarlijk label, een asociaal wapen vooral. Het werkt misleidend, dwalend en leidt tot extreme en vooral onnodige verzieking en vernieling.

Gedraag je er dan aub ook niet naar. Doorprik de schijn, manifesteer je waardigheid, als individu, als mens. Leer van vogels, als meesters van vrijheid, die zingen zoals ze gebekt zijn, die vliegen omdat ze zichzelf licht nemen en die vertrouwen in het kwetsbare doch ook fabuleuze lichaam dat hen werd geschonken.

– Steve Van Herreweghe –

/1 Reactie
, , , , , ,

Het gevaar van hokjesdenken en hoe nieuwsgierigheid je kan redden

En? Hoe was het concert, de match, jullie reis, de teammeeting, ..?

We weten allemaal hoe lastig het is om onze aangename en onaangename ervaring uit te drukken, er taal aan te geven, de sfeer te beschrijven. En zelfs al doen we nog zo ons best, het is quasi onmogelijk om het totaalgevoel te vertalen. Woorden kunnen veel, maar ze beperken ons in het dieper begrip en de overdracht van de ervaring. Een dieper begrip vergt kennis van taal, kennis op zich. Wie als leek doorheen een telescoop, microscoop en de mens kijkt gaat niet hetzelfde zien als een bioloog, een astronoom, radioloog, chirurg of psycholoog. Kennis schept taal en taal snijdt de dingen in stukjes. Om het totaalplaatje te kennen en te ervaren is totaalkennis nodig, en dat gaat nooit zonder één iets: nieuwsgierigheid.

Het probleem

Is dat we te weinig bewust zijn van de link tussen de kennis die we bezitten, onze taal die we daarbij gebruiken, en haar logische beperkingen.

Is dat we te weinig bewust zijn dat onze selectieve kennis onze perceptie bepaalt, dat perceptie oordeel kleurt en dat oordeel verdeeldheid en afstand schept.

Hierdoor ontstaan psychosociale fenomenen en dynamieken die onder de noemer van hokjesdenken vallen. Hokjesdenken ofwel ‘categoriseren’ is volgens het woordenboek “een ongenuanceerde wereldbeschouwing hebben”. Iedereen doet het wel eens bij een ander, doch niemand die ervan houdt wanneer die zelf ‘gehokt’ wordt. Toch? Deze vorm van categoriek denken gaat in de regel gepaard met denkfouten (bijv. veralgemeningen), cognitieve dissonantie (innerlijke weerstand), framing (de werkelijkheid vernauwen), stigmatiseren (de ander markeren), scapegoating (de ander zondebokken). De gefilterde perceptie zorgt voor gefilterde besluitvorming, het hieruit volgend oordeel creëert naast scheiding, dualiteit en onvrede.

Is dat we in een tijd leven waarbij er niet alleen afstand moet genomen worden om ons te beschermen, maar tegelijk ook sociaal afstand wordt gecreëerd vanuit een vaccinatiestatus. Het probleem is dat we al uit een pre-Coronatijd komen van afgenomen verbondenheid en verheerlijking van status tout court. Het kernprobleem was en is dat we het bewuster reflecteren hierop en anders omgaan hiermee te wensen overlaat. En zodoende we ons aan deze rijkelijk bestudeerde fenomenen en dynamieken slaafs onderwerpen.

Door dit te doen is open dialoog vaak niet meer mogelijk, gaan de deuren van het hart dicht, en is de pijn van verwerping om te snijden. We reageren geschrokken en defensief, doch verdedigen, het heelt de wonde niet. 

De blinde vlek bij mensen zit hierin dat hokjesdenken op zichzelf een daad van projectie en egocentrisme is. Wat we veroordelen doen we zelf. En door een oordeel over de ander te vormen schept men niet alleen afstand maar tegelijk doet men zelf aan een vorm van blinde zelfverheerlijking. Tot daar de kans tot diepere verbinding. Terwijl we het met zijn allen zo sterk nodig hebben.

Wij zijn de etiketten niet, wij zijn de fles, de geschiedenis van de totale inhoud, het geheel, de 3-D ervaring. Woorden zeggen iets maar vernauwen en doden zelfs tegelijk, tenzij je poëtisch-symbolisch taalvaardigheid hebt ontwikkeld, en dan nog.

Cognitieve dissonantie en denkfouten anno 2021

“Dat is niet waar, je ziet het mis, het is complotdenken, wappie-geloof, absurd, onvoorstelbaar, de tv-experten en de politici zullen het toch wel weten?!”

In de cognitieve wetenschap noemen we dit ‘cognitieve dissonantie’ ofwel ‘het onbehaaglijk gevoel dat anderssoortige – onvertrouwde informatie teweeg brengt en een geneigdheid creëert om dit te verwerpen.’ Het is een verdedigingsreflex die wortelt in de basale ganglia – hersenstam en kenmerkend is voor het ‘reptielenbrein’. Dit oudste breindeel is vooral bezig met detectie van onveiligheid, en heeft “geen tijd om te leren”. Wat we niet (her)kennen gaan we bijgevolg verwerpen als ‘onwaar’. En waar een onbehaaglijk gevoel ontstaat daar is zelfreflectie noodzakelijk.

Verwijzen naar “dat is complotdenken” is daarom een denkfout, een cognitieve ‘bias’ omdat het selectief redeneren en veralgemenen is. Denkfouten misleiden ons. Iedereen heeft er en iedereen doet het. Denkfouten halen niet het beste in ons naar boven en buiten. Bijv. zwart-wit denken (“ik ben vóór iets of iemand, of er helemaal tegen”), veralgemenen (“alle mannen/vrouwen zijn onbetrouwbaar”), confirmeren (“zie je wel dat je altijd te laat komt”), attribueren (“die tegenslagen hebben met haar karakter te maken”). 

Nieuwsgierigheid als basis

De blik van een niet-wetend kind is wat we nodig hebben. Alleen door een open leerverliefde blik bruist het hart van verwondering. Want wat je niet kent kan je ook nooit herkennen, laat staan ervaren en waarderen. Het mes van oordeel snijdt je af van elke vorm van leren, van weten scheppen, van wetenschap, van waarheidsontvouwing. Het enige dat dit kan doorbreken is dus nieuwsgierigheid.

Om meer onze neocortex en de wijsheid van het hart (ook een ‘denkend’ brein op zich) te voeden is geen 10, 20, 80 of 0% maar 100% nieuwsgierigheid nodig. Nieuwsgierigheid is dé basis van ware wetenschap, geen beperkende noch exclusieve maar verruimende en inclusieve wetenschap. Zonder nieuwsgierigheid is er geen leren en ontwikkelen mogelijk, enkel bevestiging en herhaling van het bekende, het vertrouwde. Het comfort van het oude werkt als weerstand op de verkenning van het nieuwe, het onbekende. 

Nieuwsgierigheid zorgt er ook voor dat je zelf controle houdt over informatie. En ‘zelfcontrole’ is trouwens de sleutel naar een betere stressregulering. Zo niet zal de informatie je door onbewuste of subliminale beïnvloeding bereiken (zoals via reclame en de selectieve sensatiepers). Door niet nieuwsgierig te blijven verzwak jij je kritische zin geef je de kennis- en manipulatiemacht uit handen. Waarom maakt men trouwens zo veel reclame over farma en niet over gezonde voeding, lucht, beweging?

Daarom een pleidooi voor meer moed en lef naar verhoogde curiositeit, en je te durven openstellen voor ‘wat niet vertrouwd aanvoelt’, ‘wat niet bekend is’, ‘wat en wie anders is’ en ‘wat en wie wordt verworpen.’ 

We zijn hier mijns inziens om van elkaar te leren en vooral elkaar in waarde te zien en te laten. Het respecteren van fysieke en sociale grenzen is daarbij een recht en tegelijk ook een brug naar een hartelijker verbinding. 

– Steve Van Herreweghe –

/4 Reacties
, ,

De vossen bewaken de kippenhokken

“Censuur smaakt zuur.
Het weerhoudt geen enkel nieuwsgierig brein, groot of klein
om dichter bij de waarheid te zijn.
En toch is het actueel schering en inslag
omdat het nu eenmaal mag.
Tot zolang men de pijn kan verbijten
En we samen niet langer willen splijten.”

Gestraft worden omdat je de andere kanten van de waarheid verdedigt, niet meer mogen meespelen omdat je nu eenmaal anders denkt, eruit geknikkerd worden door fanatieke factcheckfans. Kortom slik- en zwijgplicht voor ‘anderstaligen’, het ‘kleurt’ onze dagen. Op sociale media, Youtube, Google, en niet in het minst binnen de mainstreammedia. De verwerping van informatie om de zgn. desinformatie te vermijden is een regelrechte inbreuk op ons recht op kennis, totale kennis.

De wereld is een virtueel dorp geworden, nu nog een empathischer. Want wie dweept met kleutertuinpolitiek binnen en buiten onze schermpjes etaleert en propageert een bizar geworden mensbeeld en creëert een wereld van vertwijfeling. Daar waar een steeds schabouwelijker, bio-ethisch gevaarlijk machtsspel zich ontvouwt. Daar waar onze wereld en bewegingsvrijheid krimpt als te heet gewassen wol en angst groeit als bamboe. Daar waar schijnveiligheid en -heiligheid onder het mom van volksgezondheid wordt gevoed en farmaceutisch verheerlijkt. 

Wie zijn die vossen die het kippenhok (mogen blijven) bewaken?

Goed dat we nog kunnen delen, een beetje alhier, een beetje aldaar. Ook al is het misschien maar voor even. De ‘gestraften’ groeien echter in getale, ze verzamelen zich, en beraden zich, alsmaar meer en grondiger. Het protest groeit, hoe kan het ook anders. Kennis is macht. Wie daaraan peuzelt veroorzaakt een logische revolutie. Overleving en de nood aan complete informatie gaan hand in hand. Het is nog wachten op de hesjes alhier, rode het liefst, martiale als t van mij afhangt. Maar ze komen er, net als de vele obligate actiegolven. De tijd van debatteren is stilaan voorbij. De website van onze Gouden Burgerbeweging staat online sinds gisteren. Dat de acties mogen groeien, net als de verbinding die onze vereenzaamde harten zochten.

In naam van de volledige waarheid, de volledige gezondheid en de volledige vrijheid:

deze inkrimping op meervoudige schaal, deze onnatuurlijke tweedeling moet stoppen, de fysieke, sociale en emotionele splijting berokkent velen te veel en te lang onherstelbare pijn. Deze totalitaire machtsontplooiing heeft volksgezondheid ten andere al lang niet meer voor ogen. De waarheid komt altijd bovendrijven omdat ze finaal veel ‘licht’-er is dan de leugen. Mijn mening, mijn wetenschap. 

Lieve mensen allemaal, we leven tijdelijk op een bijzonder mooie blauwe planeet die draait om een wonderbaarlijke magnetische ster. Alles werkt, net als ons lichaam, zoals het moet werken, ver voorbij menig menselijk verstand kan vatten. Het verstand dat zich nu gedraagt als een vervelende kleuter in de bieb van veel dieper weten. En het vooral lijkt te vergeten dat je op een ronde planeet als de onze niet voor kanten hoeft te kiezen. 

– Steve Van Herreweghe –

/4 Reacties
, , , ,

Herinner wie je bent

Dat ‘Big Pharma rules’ is een open deur intrappen. En dat deze ‘nieuwe kerk’ reeds meerdere decennia haar volgelingen indoctrineert, evenzeer. Het is wat ik ‘de stelselmatige psychiatrisering van de maatschappij’ noem:

“een gevangenschap creëren op basis van een ziekte, de stigmatisering van de mens achter de patiënt, sociaal isolement, chemische afhankelijkheid induceren, levensperspectief wegnemen, chroniciteit installeren, onderdrukking van de natuurlijke agressie en vrijheid.”

Droefenis alom. Wat er nu (2020-2021) gebeurt op grote schaal gebeurt al ettelijke decades achter de muren van de psychiatrie waar ‘verloren’ (lees: verworpen) gelopen zielen gebrandmerkt en geïnstitutionaliseerd worden. 

Ik heb er mij 17 jaar intern (in 3de en in 2de lijnszorg) tegen verzet. Vurig, risico- en gewetensvol, soms met medestanders, doch meestal alleen. Met minder resultaat dan ik voor ogen had, de uitzonderingen bevestigen de regel. 

Het is vaak onbegonnen werk, zeker als het collectief ook gedijt in slachtofferdenken en -attitude. Er is namelijk zoiets als aangeleerde hulpeloosheid (‘zelfsabotage’), secundaire ziektewinst (‘ziekte brengt voordelen en bedekt de onderliggende problematiek’) en de latente identiteitscrisis (‘de diagnose als troost bij zelfverloochening’). De quasi gehele Westerse (vooral biologisch georiënteerde) geneeskunde teert daarop en zweert daarbij, met Big Pharma als Alziende God. 

Finaal heb ik zelf dat circus verlaten. En zo zijn er nog. Ik schreef er een reeks artikelen over destijds (het Groot Psychiatrierapport van De Morgen) en het is nu ook brandend actueel, check bijv. dit artikel en volg de links onderaan.

Zoals ik hier vaak over blog en conform mijn visie is er wel een hele andere uitweg. Maar dit vraagt bewustwording, diep (zelf)onderzoek, assertiveit en herinnering niet van wie men denkt of misvoed is te zijn maar van wie men wel werkelijk is. De sleutel ligt bij ‘holistische kennis’, bij ‘het voelen’ en bij ‘gedragsverandering’. Hoe iets of iemand jou bijv. doet voelen. Maakt het, hij of zij jou kleiner of maakt het, hij of zij jou groter? Dat is de vraag. Hulp en begeleiding hierbij is vaak aangewezen, ook al is het daarbij nog steeds zoeken naar een frisse speld in een oude hooiberg. Ik ben alvast sedert 23 jaar een gedreven mentor en coach. 

Het gehele mensbeeld moet mijns inziens aan diggelen geslagen worden. Mensen zijn echt geen toevallige hoopjes cellen die losstaan van de rest, zonder eigen zelfregulerende intelligentie, afweer en veerkracht, die vooral chemisch moeten bijgewerkt worden als er symptomen van ‘disharmonie’ of ‘dis-ease’ optreden. 

Neen. Mensen zijn – op grond van inzichten uit moderne fysica, epigenetica, integratieve geneeskunde – als interafhankelijke energiesystemen te beschouwen, die aan voortdurende zelfherstelling werken (autofagie), evolutionaire homeostase als groei beogen en aan kracht winnen door rust, positieve verhalen en gezonde lifestyle. Het is juist door mentale, chemische maar ook letterlijke misvoeding en dus ‘chronische vervuiling’ dat we verglijden naar de hoek op de achtergrond waar de klappen vallen, waar we – ondanks onze dikker wordende lichamen – steeds kleiner en kleiner worden, en zodoende vergeten dat we:

“bijzondere, unieke, vormelijk geworden verhalen, gesaboteerde en miskende helden, oerkrachtige en wijze goden in vermomming zijn.”

Er is nog gigantisch veel werk, laat het de held(in)-in-jezelf inspireren en vooral activeren om nu nog meer en dieper voor jezelf te gaan denken, en, nog meer te doen – waar mogelijk – als (n)ooit voorheen. 

– Steve Van Herreweghe –

/3 Reacties
, , , , ,

Tussen vaccinatiedruk en prikspijt

Dat het bijzondere historische tijden zijn is een eufemisme van jewelste natuurlijk.

Het Coronavirus heeft alles en iedereen in zijn macht. Het lijkt wel op een Griekse God, Chronos bijvoorbeeld. Chronos was de jongste van de 12 Titanen, afstammend van Chaos en vader van Zeus en een bijzonder snelgroeiende familie (“varianten”).

Filosofe en schrijfster Joke Hermsen schrijft: ‘De tijd heeft twee gezichten, Chronos en Kairos. In de Griekse mythologie is Chronos de kloktijd. Deze is in de westerse wereld sterk geëconomiseerd geraakt. Tijd is immers geld geworden, daarom zijn we zo gestresst. Maar Chronos had een kleinzoon die weleens vergeten wordt: Kairos. Kairos is de god van het juiste ogenblik en de goede gelegenheid. Hij personifieert de tijd van rust, inspiratie en creativiteit.”

In tijden van vertwijfeling schuilen dus ook kansen. Maar soms hebben we daarin wat extra hulp en begeleiding nodig opdat we ons niet zouden verliezen in angst, ongeduld en moedeloosheid. 

Doordat het mij ook beroert wil ik waar mogelijk ook helpen, met kennis, inspiratie en ondersteuning. Omdat ik bijvoorbeeld steeds meer vragen krijg zoals “wat met die vaccinatie-uitnodiging, wat met de druk van buitenaf, wat met het risico?” heb ik een 8-tal punten beschreven die je mogelijks kunnen ondersteunen bij je persoonlijke beslissing.

Mijn devies in een notendop (voor wie dat wenst):

1. Jouw lichaam is jouw heiligdom. Het is een fenomenaal instrument dat jou draagt, vervoert, vervult. Het beschikt over vermogens die jou helpen genezen, groeien en verbinden. 

2. Druk van buitenaf om deze integriteit te doorbreken roept altijd weerstand op. Dat is de instinctieve reflex van jouw immuunsysteem, een aangeboren en adaptief biopsychosociaal ‘leger’ met een bijzonder sterk geheugen. 

3. Denk voor jezelf. Onderzoek alle informatie, niet enkel 1 klok maar meerdere klokken. Wees nieuwsgierig en gezond achterdochtig. Laat je niet leiden door media en mensen die jou pushen. Wie een ander pusht ontneemt diens zelfbeschikking. 

4. Als het aanvoelt als manipulatie, dan is het vaak ook zo. Wie manipuleert heeft een agenda, ofwel zoekt die een manier om zich niet alleen te voelen of uitgedaagd te worden in zichzelf te leren geloven. 

5. Als men zich bang en onzeker voelt dan zoekt men naar leiderschap. Vertrouw op mensen en informatie die jou in jouw zelfleiderschap erkennen en sterken. Die jou verzoeken in je moed en kracht te durven staan, mensen bij wie jij rustig wordt. 

6. Gezondheid is ons allerhoogste goed. Zonder gezondheid staan we zo goed als nergens. Gezondheid is een zaak van lichaam, geest, hart en contact. Voeding, beweging, rust maar ook dagelijkse extra zelfzorg houden je sterk. 

7. Wie geen grenzen stelt ontkent de eigen bescherming en is geneigd dit ook bij anderen te doen. Voel je beschermd. Verdiep je in gezondheidsmaterie tot wanneer er helemaal geen angst meer is. Angst is gebrek aan kennis. 

8. Beslis voor jezelf als het helemaal helder is, de storm van vragen is gaan liggen. Handel niet vanuit overleving. “Zolang jij ademt is er meer goed met je dan fout”, zeggen de Boeddhisten.

Wat je ook beslist, mijn vriendschap blijft.

– Steve Van Herreweghe –

/2 Reacties
, , , , ,

Stress. De container die God al lang heeft verbannen

‘De boog kan niet altijd kan gespannen staan’.

We werpen het o zo graag, overvloedig, ook wel gemeend de sociale ether in, toch? (…ook al doen we dat quasi met zijn allen vanuit een chronisch overspannen status, denk ik dan ‘stilletjes’). Res non verba ofwel de daad bij het woord voegen is – eerlijkheidshalve – zelden een eenmalige activiteit maar een levenslang leerproces. En net nu – in het Coronatijdperk – worden we er quasi met zijn allen in geduwd, willens nillens. Verplicht onthaasten. Ideaal dus om eens wat te reflecteren over dé bron van veel ziektes en lijden.

Stress, een groot containerbegrip

‘Stress’, het heeft – anno 2021 – God al lang verbannen als meest geliefkoosde zondebok en dé reden bij uitstek waarom we ziek zijn (en ‘zoek’ lopen). En als we dr. Google raadplegen dan krijgen we ongeveer 1.010.000.000 resultaten (0,50 seconden). Het is een universeel begrip en realiteit geworden die ons in ons dagelijks lijden verbindt, ook wel verblindt, en zelfs verbrandt. De verwereldlijking of secularisering ervan is zeker geen negatieve evolutie. De ontkerkelijking en ontnuchtering brachten de voeten meer op de bodem, de aandacht naar het lijf en de focus meer op zichzelf, het soevereine zelf, het aardse zelf. Anderzijds zorgde het ook voor een soort geestelijke – spirituele ontzuiling waardoor heel wat mensen het zgn. ‘levenskompas’ kwijt zijn geraakt. Een leegte waar vooral Big Pharma van profiteert. Ik schreef er hier scherper over door.

Stress. Het is een containerbegrip geworden. We kennen en gebruiken het ondertussen voor heel veel zaken, nog steeds eerder met een negatieve lading: verwijzend naar een soort ‘onbehagen, nervositeit, angst, zorgen’ zowel thuis, op het werk, in het verkeer, wanneer we het over ons verleden, de toekomst, onze gedachten, emoties en over het gedrag van anderen hebben. Het is een term die veel omvat, te veel, en het past perfect binnen de cognitieve luiheid, de gevoelsarmoede en de illusie van ’tijdsgebrek’ waarin we met zijn allen zijn vervallen. Dat we volgens verslavingsexperts “geen tijd hebben” klopt niet, aangezien gemiddeld genomen een volwassene 4u-6u/dag neust in en kleeft aan diens toestelletje. Deze ‘online- en checkhouding’ heeft met het bevredigingshormoon ‘dopamine’ te maken, een natuurlijke beloningsdrug, waaraan we megaverslaafd zijn. Ik besprak het hier uitgebreider.

Neutraal betekent stress ‘druk’ of ‘spanning’, zoals deze die je op een boog steekt. En die spanning kan laag of hoog zijn, aangenaam tot onaangenaam aanvoelen, en van kortdurende of aanslepende aard zijn. Algemeen spreken we van eustress wanneer het positieve druk is of ‘opwinding’ (om iets te presteren) en disstress wanneer het als negatieve druk wordt ervaren of ’teveel’.

‘Controle’ is daarbij steeds het sleutelwoord. Vooral dan de mate ervan ofwel de autonomie die we in de situatie ervaren. Gebrek aan controle over en perspectief in een situatie bevordert heel vaak de negatieve stressbeleving en dwarsboomt de positieve zingeving.

Overlevers en hun pedalen (kwijt),

Dankzij ‘stress’ (dat weten we dankzij de evolutietheorieën) – hebben we het als mensensoort ‘overleefd’. Het is het biochemisch product van ons overlevingsmechanisme; een mechanisme met diepe roots in het instinctieve reptielenbrein en werkzaam via het autonoom zenuwstelsel (AZS).

Dat AZS heeft 2 pedalen die best zo gelijkmatig – evenwichtig mogelijk worden gebruikt: het gaspedaal (sympathisch deel) enerzijds, dat bij waarneming van ‘gevaar’ ons lijf een vloedgolf van natuurlijke chemicaliën – hormonen (adrenaline, noradrenaline, cortisol) bezorgt ifv ‘actie’ en via de vecht-vluchtreflex, en anderzijds het rempedaal (parasympathisch deel) dat ons lijf terug naar een relaxatie- en herstelmodus brengt. Dit natuurlijk evenwichtsmechanisme in ons lichaam heet de homeostase.

De kern van het probleem is niet de acute stresservaring maar wel de chronische – aanhoudende stresservaring, waardoor de homeostasis van ons organisme in het gedrang komt. Beeld je maar eens in dezelfde afstand met 1 ipv 2 pedalen te fietsen. Of nog anders gezegd, het is niet zozeer de zwaarte van de rugzak maar hoe lang je die al draagt dat gaat doorwegen, en acute lastsignalen tot ernstige ziektes gaat genereren.

De gerenommeerde celbioloog dr. Bruce Lipton (US) stelt dat het wetenschappelijk bewezen is dat 95% van alle ziektes stressgerelateerd zijn. En deze stress kan chemisch (toxische stoffen), fysiek (mechanisch) en emotioneel (overspoeling) van aard zijn. Wanneer we (1) teveel en (2) te lang ’(ver) dragen’ evolueert de spreekwoordelijke spanningsboog naar ‘te strak’ en kan die op een gegeven ogenblik ‘breken’. Onderweg vertoont ons lichaam wel al voldoende signalen (vermoeidheid, prikkelbaarheid, geheugenklachten, hartkloppingen, hoofdpijn, gedaalde frustratietolerantie, psychosomatische klachten, …) waar we te vaak ‘ontkennend’, ‘minimaliserend’ op reageren. Men gaat door op hetzelfde elan want “duty calls”, tot een toestand bereikt wordt (zoals bij burn-out) waarbij het echt helemaal niet meer gaat.

En nu (verder)?

Zoals aangestipt, ‘controle’ is het sleutelwoord. En deze lijken we grotendeels kwijt geraakt.

Eén van de allergrootste bronnen van (inter)menselijk lijden komt neer op het volgende onevenwicht:
1. een overmaatse betrokkenheid (en dus controledwang) bij zaken waar we geen invloed op hebben
2. een ondermaatse betrokkenheid (en dus ontkenning) bij zaken waar wel wel invloed op hebben
3. het onbewust zijn hiervan en het hardnekkig blijven vasthouden aan 1. en 2.

En nu het een wetenschappelijk gegeven is dat stress, naast ons denken en voelen ook onze organen (hersenen, maag-darmstelsel, huid, hart, longen, lever, nieren, enz.) teistert en het steeds meer door moderne gezondheidswetenschappen zoals psychoneuroimmunologie en epigenetica sterk wordt bekrachtigd rijst natuurlijk meer en meer de vraag ‘Hoe we dit dan in huidige jachtige geautomatiseerde cultuur moeten gaan (blijven) counteren?’

Er zijn diverse adviezen natuurlijk mogelijk, maar start misschien met de teksten Survivalkit in lastige tijden, Pauzeren kan je leren en Van kwantiteit naar kwaliteit

Ik hoop dat je in afwachting van mijn boek en via deze blog en podcast iets meer antwoorden kunt vinden. Voor verdere vragen kan je me steeds contacteren.


– Steve Van Herreweghe

/3 Reacties
, , , , , , , , ,

Survival kit voor hoofd en hart in lastige tijden

‘Get busy living, or get busy dying.‘

Het is één van de drijvende quotes in de nr. 1 film (IMDB) The Shawshank Redemption, gebaseerd op het korte verhaal Rita Hayworth And Shawshank Redemption van Stephen King. Deze met 7 Oscarnominaties bekroonde topfilm vertelt het verhaal van Andy Dufresne (Tim Robbins) die beschuldigd wordt van de moord op zijn vrouw en haar minnaar. Hij houdt vol dat hij onschuldig is, maar krijgt toch tot tweemaal toe levenslang in de strenge gevangenis Shawshank. Hij raakt bevriend met de zwarte medegevangene Ellis (Morgan Freeman), die voor iedereen spullen kan regelen en de bijnaam ‘Red’ heeft. En er zijn nog twee dingen die Andy op de been houden: hoop en een poster van Rita Hayworth…

‘He who has a ‘why’ to live, can bear with almost any ‘how’. (F.Nietzsche)

Deze beroemde quote gidste ook Viktor Frankl – Weense psychiater, professor in de neurologie én holocaustoverlever – doorheen hele zware historische tijden. In zijn boek A Mens Search For Meaning beschrijft hij hoe mensen in zeer extreme situaties toch niet alle zin verliezen en (blijven) volhouden. Het enige antwoord op de vraag naar de zin van het leven, is je concrete leven, zegt hij. “Zoeken naar het ultieme antwoord, is een verkeerd uitgangspunt. Je moet leven van moment tot moment, en in elk moment een andere invulling ontwaren.” 

4 maal ‘W’

Twee verhalen die me – in (Corona)tijden van dreiging, lockdowns, reëel en gevoelsmatig ‘gevangenschap’ en ‘(vrijheids)beroving’ – te binnen schoten en aanvuurden tot het uitpakken van een psy-toolkit waar we zelf mee aan de slag kunnen opdat we naast lichamelijk gezond ook wakker – weerbaar – wendbaar – waarachtig (blijven). Temeer omdat mondmaskers, social distancing, handen wassen en sociale bubbels alleen de mentaal – emotionele gezondheid niet op peil gaan houden. Het verfilmde verhaal van The (Stephen) King of Horror houdt ons een universele spiegel voor van ‘onschuld en opgesloten worden’ enerzijds, en van ‘mentale vrijheid’ en grote ‘levensmoed’ anderzijds. ‘Wat (of wie) licht wil geven, dient het branden te doorstaan’ (met of zonder poster als houvast), was eveneens het centrale leitmotiv in Frankls survival .

Hieronder een zevental essentiële, doorwrochte en bruikbare adviezen om in ‘ver- en benauwde’ tijden naast de fysieke gezondheid ook deze van je hoofd en hart in optimale conditie te houden.

  1. Onderzoek de realiteit
    ‘Pijn is onvermijdelijk, lijden – echter – is optioneel’, zo luidt het bij H. Murakami. Ik schreef erover in 50 wijsheden voor een ‘licht’-er leven, een inspirerende lijst met inzichten die groeide doorheen mijn eigen tijd en deze met cliënten-in-pijn. Aanvaarden van wat onprettig is, de plannen dwarsboomt, perspectieven ontneemt, pijn doet, de hoop ontneemt, het is het aller lastigste des mensen. We verzetten ons met argumenten, vechten tegen bierkaaien, putten onszelf en anderen uit. We willen die mogelijke ziekte, de angst eromheen, de groeiende onvrede, het verlies en vrijheidsinperking niet. Controleverlies, het bezorgt ons stress, dat beschreef ik hier uitgebreider. De touwtjes, neen, die houden we liever in eigen handen. Het vertrouwde los(ser) laten boezemt schrik in. We zijn ook het vertrouwen helemaal kwijt geraakt, in media, politiek, in wetenschap, en niet in het minst: in onze ware aard, kracht en onoverwinnelijkheid. De desinformatie is niet alleen van deze tijd, maar van alle tijden. Wie of wat te geloven, wie of wat te volgen, wie of wat niet? Vooraleer we ‘de realiteit’ aanvaarden moeten we die ook durven onderzoeken, niet louter ‘aannemen’. Het onbekende echter schrikt af en maakt onbemind, we strijden, vluchten of slikken liever. Onderzoek vraagt energie, maar het loont. Ik moedig geen strijd of buiging aan, veeleer een waardig – kritisch ontrafelen. Met niet-weten als basis en niet-zomaar-aannemen als reddingsboei.
  2. Wees niet (te lang) bang.
    Een beetje bangheid kan geen kwaad. We maken wat mee en er kwam al zoveel op ons af. Het lijkt wel oorlog, ook al is de vijand van dienst zo onzichtbaar als wat. Misschien is het wel net dát laatste ook dat ons zo onrustig en onzeker maakt. Echter, teveel of te lang angst voegt niks maar dan ook niks toe dat werkelijk goed voor je is, integendeel. Ook niet wanneer je al ziek bent of mensen rondom jou ziek zijn. Angst is vooral een product van ons denken en het activeert heel snel het stresssysteem waardoor we voortdurend op onze hoede zijn voor het (veelal denkbeeldige) gevaar: we willen vluchten, vechten of ter plaatse bevriezen en zelfs verdwijnen. Hoe langer je deze angst aanhoudt en voedt hoe meer het – als een uitgehongerde familie ratten – aan je sterke maar ook gevoelige lijf gaat knagen. Bovendien is angst bijzonder aanstekelijk, besmettelijk en vernauwt het je blikveld en gevoelsleven. Stop eens met lezen nu. Kijk rondom jou en zoek naar alles wat een rode kleur heeft, lees dan verder. Ok, sluit nu je ogen, en herinner je alles wat de kleur ‘blauw’ heeft. Inderdaad.. Waar jij je aandacht op richt, dat zal toenemen, de rest bestaat niet (voor je selectieve waarneming). Wees dus waakzaam met je eigen focus en deze die wordt opgedrongen. Je angstvuur ontwikkelt snel. Het is beter er gezonde rust en kalmte ipv olie op te (blijven) gieten. Hanteer (zoals hier ook beschreven) de “Jij maakt mij niet bang, ik maak mezelf bang” afspraak (met jezelf). Zoek ook vaker de natuur op, luister naar zachtere muziek en stemmen, vermijd teveel nieuws, mediteer, en ga aub aan de slag met deze toolkit.
  3. Denk in mogelijkheden
    “Makkelijk gezegd” hoor ik sommigen denken. Klopt! Je moet het dan ook doen, en niet slechts eenmalig maar in voort-durende-zin. Iedereen heeft een “Ja, maar..”- schrift, tracht er aub geen boek of heel oeuvre van te maken. In de podcast mini-reeks rond crisis en wijze coping zoom ik in episode 3 in op de pervasieve impact van je eigen denkpatronen wanneer het ‘tegenzit’. Onder het mom van ‘anders leren denken‘ leg ik uit hoe jouw automatische gedachten aan de basis liggen van geautomatiseerde reacties en deze kleuren op hun beurt je wereld, je realiteit, je resultaten en gevoelens. Voortdurend denken aan hoe vervelend het allemaal is, wat mogelijks niet meer terugkomt, welke beperkingen er zijn enz. haalt je stemming onderuit en verziekt tegelijk ook de sfeer rondom jou. Aan je angstniveau werken betekent actief het piekeren verlaten en inzetten op initiatief en creativiteit. ‘Ieder nadeel eb zijn voordeel’, zei Johan Cruyff. Bekijk daarom wat je met de vrijgekomen tijd, ruimte en mogelijkheden kunt doen, alleen en/of samen. Focus op wat je wel nog kunt en met wie. Schrijf het allemaal op, lees het dagelijks luidop (ook aan je kinderen) en vul aan! Denken in mogelijkheden helpt je trouwens de cyclus van angstdenken te doorbreken, het maakt je creatiever en je behoudt een gevoel van controle en macht over de situatie. Bovendien geef je ook aan het concrete leven (zie Frankl) dat voor je ligt werkelijke positieve zin. Anders gezegd: ‘als jij zorgt voor het ‘nu’, dan zorgt dat nu wel voor ‘later’.
  4. Vermijd negativiteit.
    Vechten tegen de politiek en het onzichtbare enerzijds; gedijen in angst, je verliezen in rampdenken, innerlijke maar ook jammer genoeg relationele strijd anderzijds – ook al is het heel menselijk – het zorgt voor een klimaat en cultuur van (geestelijke) gezondheidsverzwakking en groeiende sociale negativiteit. Ziekenhuizen rapporteren bijvoorbeeld in de rand een verhoogd aantal patiënten dat zich aanmeldt met hyperventilatie. Hoe kan het ook anders met massale verspreiding van angst- en wanhoopinducerende boodschappen? De gezondheidszorg moe(s)t beter georganiseerd worden, zoveel is duidelijk. Ziekenhuizen kreunen natuurlijk (cfr. de besparingen- en fusiegolven). Er was al een burn-out epidemie onder de zorgverstrekkers (teveel werkdruk, overuren, administratie en te weinig waardering en heldere communicatie). Bovendien, waarom propageert men niet meer positivisme? Waarom brengt men niet meer positieve, creatieve oplossingen en verhalen van ‘overlevers’ in de schijnwerpers? Wat is er mis met hoop uitdragen? Ook hoop werkt net als angst: aanstekelijk! We doen er natuurlijk wel allemaal zelf aan mee .. Dus is het zaak om hierin (minimaal ‘iets’) verstandiger te worden. Zoals gezegd is het in lastige tijden cruciaal om je zelfcontrole en dus ook je energie beter te beheren, ofwel veel selectiever om te springen met jouw energiebronnen en jouw energievreters. Hieronder een viertal kritische hulpvragen die je helpen om van eerder vullen naar meer voeden te evolueren:
    1. Wat en wie geeft jou energie (en hoe)?
    2. Wat en wie geef jij energie (en hoe)?
    3. Wat en wie ontneemt jou energie (en hoe)?
    4. Wat en wie ontneem jij de energie (en hoe)?
  5. Blijf werken aan je doelen.
    ‘Fear can hold you prisoner, hope can set you free’ (S. King). Andy Dufresne (zie boven) slaagde er in om zich succesvol in te passen in de gevangenis: hij maakte er vrienden, stichtte er een bieb en leerde oa. analfabeten lezen. Tezelfdertijd werkte hij 20 jaar op eigen houtje aan zijn ultieme ontsnapping. Andy had één doel en stelde alles in het werk om dat doel te bereiken: een nieuw leven hebben in Zihuatanejo (Mexico), de plek waarvan hij altijd droomde. Ook Frankl hield zich meer dan staande door wat hij en anderen in de concentratiekampen voor ogen hielden. Het waren dingen als: de hoop om ooit hun geliefde weer te zien, de verwondering om een zonsondergang die tussen al het gruwelijke mooi kon zijn, het uitzicht op ergens een groene kruin boven een muur. Frankl maakte zich ondertussen ook in de kampen bijzonder nuttig als psychiater en gezondheidseducator: hij stond zowel de soldaten als zijn kamp- en lotgenoten medisch bij, gaf les over slaap- en mentale hygiëne enz. ‘Waar geluk bestaat uit drie dingen’ – zo klinkt een Oosterse tegeltjeswijsheid: ‘iets om van te houden, iets om te doen en iets om op te hopen.’ Ja, zelfs al is de uitputting nabij, staat je gezin op springen, leef je geïsoleerd als single, heb jij je baan of zaak verloren, ben je de oriëntatie wat kwijt, het devies blijft: laat de huidige situatie niet het eindpunt van je fantasieën zijn, maar veeleer de springplank naar een diepere duik in je dromen. Zie je het grotere plaatje even niet? Neem dan extra rust, zet geen druk, laat de tijd voor jou werken, focus op de dagtaken en voeg er iets meer intensiteit en plezier aan toe; vertrouw ook wat meer op kleine ingevingkjes, visualiseer jezelf af en toe denkbeeldig in volle glorie, hou een dagboek bij. Vrijheid, dat is vooral een innerlijke aangelegenheid..
  6. Verbeter je zelfzorg
    Natuurlijk is het allemaal ook lastig. En de ene dag is de andere niet. Daarom zijn positieve dagelijkse zelfversterkend gewoontes zo belangrijk. Want als jij je goed voelt, als jij voor jezelf zorg draagt, dan stimuleer jij je ‘goed-gevoel hormonen’ (dopamine, serotonine, endorfine, oxytocine) en ben je in staat ook beter zorg te dragen voor je dierbaren en je in te zetten voor anderen, indien je dat wil natuurlijk. ‘Wie voor zichzelf zorgt, zorgt steeds voor zijn beste vriend(in)’; vriendschap met jezelf is de zachtste basis van elke relatie met een ander, zowel binnen intieme als professionele context. Zelfzorg is wel voor alle duidelijkheid (ook al het is fijn dat je daarmee start) meer dan enkel je laptop of smartphone eens uitzetten, even te niksen, te luieren, te dagdromen, een warm bad nemen, een massage en lekker kopje thee. Het is vol-wassen aandacht aan en voor jezelf, je wensen, je noden, maar ook je talenten, je dromen, je valkuilen, je vergeten pijn..; het is eigenwaarde en dieper zelfengagement in de dagdagelijkse praktijk gebracht vanuit een ‘wie niet zeeft, die zweeft’ – principe. Met ‘niets minder dan het beste voor mezelf’ als dagelijkse mantra. Zelfzorg is – hoe fijn ook – ook geen instant geneesmiddel, noch een 8-weken training, het is een groeiproces van blijven opstaan en doorgaan na het vallen en uitstellen; het is een levenslang leren integreren van wat voor jou echt nodig is, gezond is en werkt. Een acroniempje hierbij is BRAVO:
    Beweging (elke dag, frequenter, meer trappen, meer te voet, yoga/tai chikwartiertje, dansen – ook thuis, duursporten indien mogelijk)
    Rust (elke dag, intenser, zie pauzeren kan je leren, check de relax nog meer met je zintuigen kaart, liefst zonder pillen)
    Attitude (elke dag, positiever, deze 2 instructies volgen, leren van stervenden, focus op het waardevolle, het mooie, het kleine, liefst zonder pillen)
    Voeding (elke dag, gezonder, biologischer, lichter, minder frequent, af en toe onderbroken vasten, met supplementen, liefst minder bewerkt, voorzichtig met alcohol)
    Ontlading (elke dag, meer, beheerst doch met overgave, in het lachen, spreken, vrijen, schrijven, hulp vragen, zingen, tekenen, op muziek vooral).
  7. Blijf connecteren en nog meer liefhebben
    De natuur gaf ons 2 oren en 1 mond, opdat we meer zouden luisteren dan praten. Het is een tijdloze waarheid, die nog het meest dwingt in tijden van nood en crisis. Hoe moeilijk we het zelf ook hebben, tracht hierin nog meer een rolmodel te worden. We worden met zijn allen waarlijk door elkaar geschud; ingrijpende (historische) gebeurtenissen doen dat nu eenmaal met ons, ook al kunnen we hierdoor veerkrachtiger worden. De kwestie is niet of de ander(en) lijdt(en), de kwestie is hoe zwaar en zichtbaar is dat lijden? Zij die lijden – vergeet dat niet – zijn meesters in vermomming! Voor heel wat mensen gaat deze pandemie hand in hand met 2 andere pandemieën van deze tijd: de (financiële) stress- en eenzaamheidspandemie. Over dat laatste schreef ik een gewaagd, kritisch maar m.i. noodzakelijk stukje. Iedereen rondom jou, ook iedereen die je – virtueel en reëel – nog zult ontmoeten lijdt ofwel luidop ofwel in stilte onder de zorgen, de angst, het verlies, het gevecht. Coronatijden, ze brengen ons inderdaad verder van het werk, cultuur én elkaar, maar tegelijk ook veel dichter bij essenties: bij tijdelijkheid, vergankelijkheid, bij onze gehechtheden, de (toenemende) vervreemding alsook de emotionele afstandelijkheid en zingevingsarmoede. Stuur daarom massaal kaartjes, cadeautjes, bloemen met de post, bel systematisch met (groot)ouders, vrienden en geliefden, wees extra vriendelijk in supermarkten, glimlach met je ogen, wees niet te streng tegen je kinderen, zeg wat vaker mooie hartelijke dingen, bied je vrijwillige hulp aan in de zorg. Treffender dan ‘Doe wat je kan met wat je hebt en waar je ook bent’ (T. Roosevelt), kan ik echt niet besluiten.

Lieve mensen,

Het is een zure mand appelen. Maar laten we hier samen waardig doorbijten en -gaan. Niets blijft duren, ook dit niet. Laten we er het beste van maken en hier sterker, wijzer en liefdevoller door worden. Steek dan nu maar die kaars van je aan ipv het duister te (blijven) vervloeken. Go go go, I’m on your side!

– Steve Van Herreweghe –

/1 Reactie
, , , , , ,

PODCAST Wakker & Bereid in Coronatijden: verander je denken (3)

Start van de podcast in historische crisistijden. Een mini-reeks over visie en coping bij crisis. Vandaag deel 3: over de impact en verandermogelijkheid van je eigen denken

/0 Reacties
, , , , , , , , ,

Mag het nog pijn doen? Over de valkuil van (zelf)medelijden

De Griekse tragedies, jullie hoorden er wellicht ooit eens van. Ze werden destijds opgevoerd om het publiek een zekere catharsis (zuivering, ontlading) te laten beleven. Ze deden dat door via het schouwspel elos (‘medelijden’) en fobos (‘angst’) op te wekken en er de aanwezige toeschouwer(s) mee te overspoelen. Voor een Griek is het ‘zien lijden’ (mentaal en fysiek) het ergste wat er is.

Dat geldt natuurlijk ook voor elke niet-Griek. Op het theater van ons levens zijn oneindig veel kleine en grote tragedies te aanschouwen die ons raken, ons verstillen of in beweging brengen. Ook kan de ‘Griek-in-onszelf’ wel af en toe eens ontaarden in voyeurisme, in leedvermaak en jawel zelfs tot het pijnlijke ‘we staan erbij en kijken ernaar’– ook wel het Bystander-effect genoemd.

Het zien lijden of ‘afzien’ van een ander beroert onze zintuigen, hersenen en harten, bij de één al meer dan bij de ander. Onze spiegelneuronen zouden er voor iets tussen zitten, dat zijn specifieke hersencellen die ons via waarneming van (en afstemming met) de buitenwereld een soort van gespiegelde ervaring bezorgen. Het houdt ook verband met ons leer- en empathisch vermogen. Maar wat doen we er dan mee, of wat moeten we er eigenlijk mee doen?

(zelf)Medelijden, een bijzonder humane reflex.

Het brengt me bij een andere (klassieke) vraag die ik al meer dan 20 jaar voorgeschoteld krijg: “Steve, zo alle dagen de miserie van een ander aanhoren, hoe hou jij dat vol?” Natuurlijk zijn er meerdere antwoorden mogelijk. Over één kernachtig antwoord wil ik het in deze blogpost ietwat genuanceerder hebben, wellicht herken- en invoelbaar voor iedere gevoelige ziel die zich ook wel eens kan verliezen in de pijn, de zorgen van een ander. Het gaat over medelijden, en vooral de valkuil ervan…

Medelijden, het maakt ons schijnbaar zachter en milder, het brengt ons bij kwetsbaarheid, de kleine en grotere hel van de ander, en het maakt ons tevens bewuster van ons eigen (on)geluk, de voorgespiegelde (on)rechtvaardigheden des levens, én het opent debatten naar diepere zingeving en machten.

Dé vraag is echter of (zelf)medelijden echt een toegevoegde waarde biedt, of het werkelijk ‘helpt’ en sterkt, of het daarentegen onszelf en de ander niet eerder gaat kleineren, devalueren en zelfs stagneren?

De geboorte van de vlinder 

Een man zat op een zonnige middag rustig te genieten in zijn tuin. Zijn oog viel op een cocon waar net beweging in kwam. Er verscheen een kleine opening in de cocon en een vlinder probeerde met veel moeite zijn weg naar buiten te vinden door dat kleine gaatje heen. Tot verwondering van de man was de geboorte van de vlinder een niet zo gemakkelijk proces. De vlinder was anderhalf uur bezig om te proberen uit de nauwe opening te komen. Hij raakte daardoor vrijwel uitgeput, want hij deed plotseling niets meer. De man had medelijden met de arme vlinder en liep zijn keuken in, op zoek naar een schaar. Toen hij terugkwam met de schaar, zat de vlinder nog altijd in de cocon, wachtend op wat nieuwe energie. De man knipte de rest van de cocon weg; nu kon de vlinder zich moeiteloos bevrijden. Met een schok stelde de man echter vast dat de vlinder een gezwollen lijf en verschrompelde vleugels had! Hij zag hoe de kreupele vlinder over de grond schrompelde en hij wachtte tevergeefs op het spreiden van de vleugels. Wat bleek? In zijn medelijden had de man niet beseft dat het nauwe gaatje de wijsheid van de natuur voorstelde. De vlinder wordt namelijk gedwongen zich door een klein gaatje te wurmen, omdat daardoor de levenssappen vanuit het lijf in de vleugels worden geperst. Het moeilijke geboorteproces was precies wat nodig was voor de vlinder.

Teveel schrik voor nauwe gaatjes en zure appels

Het transformatieproces van rups tot vlinder wordt sinds oudsher in menige culturele, religieuze en spirituele tradities gebruikt als metafoor voor onze ontpopping van ‘onbewuste-kruipende-aardse-ego-staat’ naar een ‘lichtere-bovenbewuste-spirituele-staat’. Het popstadium wordt daarbij figuurlijk gezien als de overgangs- en natuurlijk dwingende loslaatfase: een lastige doortocht doorheen het donker waarbij in een fase van klaarblijkelijke verstilling en verdwijning in feite de integratie van al het oude (‘vergetene’) geschiedt, en dit als voorbode van een nieuwe verschijningsvorm.

Het verhaaltje hierboven houdt ons een spiegel voor en zit dus boordevol analogie. De man in het verhaal bijvoorbeeld. Hij lijkt alert en wakker, behulpzaam en vol (zelf)medelijden! Hij vertegenwoordigt onze klassieke manier van kijken, denken en probleemhantering. Enerzijds verwijzend naar ons aangeleerd verzet tegen verandering en groei, en de hiermee verbonden angst- en betuttelcultuur (waar we met zijn allen deel van uitmaken). Anderzijds naar onze ‘slaperige en geautomatiseerde staat’ van zijn en leven, waarbij we vooral niet willen en kunnen losmaken van wat vertrouwd is en daardoor angstvallig smachten naar ‘het oude normaal’. In mijn ‘Wakker & Bereid’ podcast zoom ik hier via een eerste mini-reeks dieper op in.

“Wat is er mis met helpen dan?” hoor ik jullie luidop denken. Goeie vraag! Op zich niks mis, alleen, wat is de definitie van helpen en hoe nodig is het precies? En vooral hoe gevraagd en welkom is het werkelijk?

Er ‘doorheen’ groeien kan ook

Zoals ik beschreef in de 9 takeaways naar een kwaliteitsvoller leven is ‘ongemak vaak een voorbode van groei’, en kunnen we naast vlindergeworden rupsen ook heel wat van zich terugtrekkende kreeften leren! Alleen wordt ‘ongemak’ (en bij uitbreiding ‘crisis’) vanuit ons westers denk- en geneesmodel zelden echt zo bekeken. Onmiddellijk comfort daarentegen staat voorop. Weg dus met die (groei)pijn, te nauwe gaatjes en te zure appelen! Onze hedendaagse quick fix mentaliteit en -cultuur met haar favoriete instantoplossingen (zoals overmedicalisering, junk food, Tinder, onlineverheerlijking) worden als meer ‘passend, #yolo en normaal’ beschouwd.

We zijn ergens onderweg vervreemd geraakt van de oerkennis over het diepere ‘waarom’, inclusief het belang, de initiatie en waardering van (overgangs)rituelen. We hebben het afgeleerd om te pauzeren, vertrouwen minder op ons eigen ontwikkelproces en hebben daardoor immens veel moeite om door te bijten en te zetten. We verkrampen bij (grote) crisissen en schieten in vermijdingsgedrag omdat we vergeten zijn dat verandering de enige constante is in het leven. We moeten het willen én durven onder ogen zien: we zijn gebrainwasht en misvoed – én – we geven dit vaak blindelings gewoon verder door aan onze kinderen, onze vrienden en om te beginnen aan onszelf. Graag nieuwe en andere boodschappen dus, boodschappen die ’t liefst sterke wortels en vleugels geven. Ik belichtte er ter info 12 ‘eenvoudige’ hier.

Medelijden naar zichzelf en anderen is dus i.m.o. zelden een goede raadgever want het wortelt in een waarheid van ‘gepercipieerd slachtofferschap’, bij onszelf en vervolgens ook geprojecteerd op onze omgeving. Het biedt schijnbare voordelen en schept een gemeenschappelijke deler van onschuld, gekwetst en bang zijn. Dat menselijk lijden zelden in een groter perspectief wordt geplaatst leerde dit verhaaltje ons. Ook uit de crisispsychologie wordt dit bevestigd: het menselijk lijden kan slechts waarlijk transformeren als ‘de situatie’ niet als (goddelijke) ‘straf’ maar als ‘opportuniteit’ wordt gezien, als doortocht naar meer licht(heid).

We zijn dus geen slachtoffers van de omstandigheden (ook al geloven we dit graag en kunnen de omstandigheden ook behoorlijk uitdagend zijn), maar bezitten het vermogen om te kiezen ons denkpatroon hierover te veranderen en jawel zelfs ‘post-traumatisch veerkrachtig‘ te groeien ipv in het stresssyndroom te blijven hangen.

De imaginaal cellen (eren)

Terug naar de worsteling van de rups. In het popstadium gebeurt de histolyse: alle organen van de rups worden opgelost tot vormloze materie. Hieruit ontwikkelt zich de toekomstige vlinder. Met dank vooral aan de imaginale schijven! Deze ‘schijven’ zijn als kleine groepjes cellen de belangrijkste werkpaarden die de ombouw van de hongerige rups naar kilometervretende vlinder mogelijk maken. Deze cellen ‘lezen’ als het ware die informatie van hun genetische blauwdruk en fungeren als een levendig en dwingend ‘design’ dat de rups tot een andere vorm laat evolueren. Fantastisch toch!

Deze analogie kunnen we zeker ook doortrekken naar elke zich-ontwikkelende-mens. Jezelf of een ander (onwetend of angstvallig) identificeren met ’teveel rups’ is ook vergeten dat er een dieper ‘design’ is dat wil ontwikkeld geraken. Pijn, tegenslag, crisis, het heeft allemaal een functie, tenminste als we dit ook zo willen zien en begrijpen. Zoals ik verhelderde aan de hand van deze 3 metaforen heeft elke crisis naast een vergrootglas- ook ‘brug-functie’: het dicht een kloof, lost altijd iets op en maant ons aan om meer te leren loslaten en meer op het zich ‘ontvouwende en onzekere nieuwe’ te vertrouwen. Wil je nog meer survivaltools in lastige tijden, lees hier dan verder.

Van medelijden naar medeleven, -reizen en -rijzen

Brengt mij tot slot terug bij de gestelde vraag van hierboven (“waarom enthousiast blijven?”). Mijn allerdiepste drijfveer en bron van enthousiasme in het begeleiden van cliënten-in-pijn ligt dus niet in (zelf)medelijden vervat bij maar leeft in de verwondering die elke crisisdoorgang en -doorbraak (en de daarbij potentiële nieuwe evolutievorm die tevoorschijn rijst) met zich kan meebrengen. Wat een ander ‘miserie’ noemt geldt voor mij slechts als een vernauwing van iemands (gevoelsmatige) werkelijkheid.

De pijn, het verdriet, de angst, frustraties, twijfels en uitzichtloosheid waarmee cliënten geconfronteerd worden zie ik dus niet als slotsom of eindpunt aan een menselijk verhaal, en evenmin als een verhaal dat bovenop mijn zgn. denkbeeldige ‘op te lossen berg’ komt te liggen, maar als een mogelijke hergeboorte of ‘ingang naar een dieper en nieuwer leven’. Het actief getuige en medereiziger mogen zijn van diverse wedergeboortes zorgt voor een onvoorstelbare positieve energiestorm die niet enkel elke gedachte aan ‘hoe erg het wel was’ resoluut teniet doet maar tevens de mens-in-mijzelf doet rijzen.

Als hulpverlener en wakker(der) mens leer je ook dat er een verschil bestaat tussen helpen en begeleiden. Je bent geen rasecht technieker die de problemen van een ander eventjes fixt zodat ze vervolgens weer verdwijnen. Begeleiden is ruimer dan en omvat (oa) het helpen. Maar het kan ook perfect iemand met rust laten zijn.

In die zin is medeleven belangrijker en ruimer dan medelijden, want medeleven veronderstelt een gemeende aandachtigheid en betrokkenheid met behoud van respect voor de vrijheid van de ander (tenzij die zichzelf en anderen in gevaar brengt). Medelijden daarentegen verlengt en accentueert het lijden, en onderbreekt het natuurlijke vermogen tot een autonomer, bewuster en innovatiever leven.

– Steve Van Herreweghe –

/0 Reacties
, , , , ,

3 verhelderende metaforen in tijden van crisis én transformatie

Ik schrijf dit artikel in tijden van ‘Coronaberoering’.

Begin april werd ik gevraagd om het zwaar getroffen WZC De Meers te begeleiden, in het bijzonder het personeelskader. Het virus had een ware ravage aangericht en met een ongeziene snelheid voor een besmettings- en overlijdensgolf gezorgd. Niemand die het kon blijven volgen en behappen, temeer omdat ook het personeel massaal uitviel.

De Meers is – met meer dan 300 bedden en 200 personeelsleden – het grootste woon- & zorgcentrum van W-Vlaanderen. En alhoewel de woonzorgcentra niet meteen in de aandacht kwamen verschoof onderweg (terecht) meer en meer de focus hiernaar. De statistieken spreken (dd. juni 2020) voor zich: in België 9500 overlijdens bijna 2/3 in de (55) wzc. In De Meers stierf tot op heden 1 op de 5 bewoners (60 in totaal).

Crisis- en arbeidspsychologische begeleiding was dan ook geen overbodige luxe, laat staan een sinecure. Het getroffen centrum leek op een echte ‘warzone’, waar vooral paniek, wanhoop en verslagenheid overheerste. Hier was niemand op voorbereid. Gelukkig herstelde – in lijn met de algemene statistieken (plusminus 98%) – het merendeel van de besmette bewoners en personeelsleden. Het blijft natuurlijk bang en vooral Corona-vermoeid afwachten wat de volgende maanden gaan ontwaren. De implicaties van deze crisis zijn dan ook – vanuit alle (expert)hoeken bekeken – onvoorspelbaar, pervasief en tot op zekere hoogte traumatiserend te noemen. Want, deze Coronapandemie baarde tegelijk ook parallelle pandemieën van angst, woede, economische en psychosociale overdruk of stress.

Metaforen

“Een klop van de hamer” …”’t Licht ging uit” … “Aan de voordeur van de hel” … “Door de zure appel bijten” … “Licht op ’t einde van de tunnel”... Het waren alomtegenwoordige verzuchtingen; beeldspraak die trouwens iedereen meteen (gevoelsmatig) begrijpt, want een beeld, het zegt nog steeds meer dan 1000 woorden. Dank je wel aan de metaforen, ze werken net als verhalen: verhelderend, verlichtend (in alle betekenissen), en versterkend.  

Ook omtrent (het begrip van) crisisbegeleiding bestaan er diverse metaforen zoals bijv. een reisgids die ‘gepakt en gezakte reizigers doorheen een bijzonder lastige bergtocht wil leiden, niet wetend wie en hoe men het zal halen’, en dat geldt ook allerminst voor de reisgids dezes..

In de marge. Elke vorm van psychologische begeleiding bij een crisis doorloopt standaard een aantal fasen. Er is de acute shock-, de recuperatie- en de rehabilitatie- of groeifase. Ook in het WZC De Meers is dat niet anders (geweest). De begeleiding geschiedde dientengevolge op alle niveaus binnen de organisatie én via diverse methoden: actieve presentie, groepsdebriefing, individuele sessies, (indirecte) bewonerszorg en psychoeducatie. De volgende 3 metaforen werkten daarbij bijzonder inspirerend en zelfs creatief crisisverheffend.

1. Crisis als wekker

Is een crisis als een nachtmerrie die komt terwijl we wakker zijn, of eerder een (mooie) droom die zich wil manifesteren terwijl we aan het slapen waren?

“Crisis, het zorgt voor (meer) beweging”

Niet enkel deze Coronapandemie maar au fond elke crisis fungeert als een actieve wekker. Het maakt ons wakker, gewild of ongewild, ongeacht onze bewustzijnsstaat; veelal wakker uit een soort slaperige – dromerige – geautomatiseerde staat. Een staat waarmee we onze tijd doodden, een staat ook die zelden echt in de diepte bevredigt, tot spijt van wat we onszelf vaak vertelden. Dit geautomatiseerde leven geldt als een soort ‘normaal’ waarbij we slaafs door het geheel van onze gewoontes (existentieel) in slaap worden gewiegd, de lett. en fig. slaapstoornissen van deze tijd inbegrepen. Ik leefde me er in Minder online en meer inline kritisch in uit.

Zoals de dagelijkse wekker wakker maakt en typisch menselijke reacties uitlokt: van paniekerig, verveeld tot neutraal en blij dat de dag weer begint; zo loopt het in feite ook wanneer een crisis (als wekker) uitbreekt: alhoewel de reacties zeer uiteenlopend kunnen zijn, zijn deze nog het meest op angst en verzet gebaseerd. Het hamsteren en andere impulsieve op zekerheidgerichte acties staan nog heel vers in het geheugen.

Deze vrijgekomen ‘wat-gebeurt-er-nu-en-wat-moet-nog-komen-angst’ heeft typische kenmerken: ze komt in golven, is vrij intens zijn, gericht op overleving en kan naast motiverend soms ook verlammend gaan werken. Zoals ik in de mini-podcastreeks rond crisis en wijze coping belicht zijn de instinctieve en aangeleerde crisis- en stressreflexen universeel en oermenselijk: we willen de realiteit vermijden, er tegen vechten, ervan wegvluchten of zelfs ter plaatse bevriezen.

Veranderstress. Niet iedereen wil echt die donkere tunnel door, de ’terug-naar-normaal-wens’ weergalmt vanop elk balkon en bovendien wordt deze angst jammergenoeg ook op allerlei manieren ge- en misvoed door media, traditionele geneeskunde en andere politieke en economische agenda’s.

Wakker (geschud) worden kan best pijn doen en kan aanvoelen als een vorm van ‘verdoving die is uitgewerkt’. En in de comfort- en quick-fix cultuur waarin we leven is het devies om ‘pijn ten allen tijde te vermijden en te bestrijden’. In het (sterk aan te raden) artikel “de valkuil van (zelf)medelijden” beschrijf ik waarom de ‘underdogpositie’ niet enkel een universeel menselijk fenomeen is maar tevens aan de basis ligt van een verzwakte individuele en collectieve veerkracht.

Soms lijken we te zijn vergeten dat onze belangrijkste leer- en groeiprocessen nooit echt pijnvrij waren en dat onze verworven veerkracht en vertrouwen is gestut op bijzonder veel moeite en doorzetting. De keuze ligt steeds in het besef en gebruik van het vermogen om positief – creatief gevolg te leren geven aan wat jou in negatieve zin lijkt te overkomen, ook wel (modern) post-traumatische groei (PTG) genoemd. Let wel, geen enkel oordeel hierover! Elke mens verwerkt beproevingen volgens diens eigen kwetsbaarheid, verhaal, mogelijkheden en ondersteuning op dat moment!

2. Crisis als vergrootglas

Wanneer het leven aan je boom schudt, wat wil het dan anders, misschien, dan dat je doorheen de nu kaalgeworden takken duidelijker de hemel kan zien?

“Crisis, het maakt (iets) zichtbaar”

Als de maskers aan moe(s)ten, vallen ze ook dikwijls af. Wat vòòr een crisis niet zo goed liep (ook al ontkenden of verdrongen we dit), komt vervolgens (on)gewild nog duidelijker in beeld. De kans is dus bijzonder groot dat – onder een verhoogde (crisis)druk – de kwalitatieve mate van gezondheid, afstand-nabijheid, voldoening, communicatie en integriteit van en met jezelf, je partner, kinderen, je collega’s, je chef(s) mogelijks zal – ont’mask‘erd worden. De vooraf bestaande kwetsbaarheid wordt als het ware ontmanteld en komt helemaal bloot te liggen, en met de verhoogde crisisalertheid en inherente nood aan nabijheid wordt elk contrast hiermee des te pijnlijker aangevoeld.

Door de ingrijpende slagkracht maakt een crisis niet enkel wakkerder, maar dwingt het ons ook om onder die ‘ontstane en immense druk’ eerlijker en dieper te reflecteren op wat zich ontvouwt en niet in het minst op onze werkelijke bereidheid hierbij naar een dieper en waarachtiger engagement. Ahum..

En zet je nu schrap. In die zin spiegelt en uitvergroot ook elke crisis een (sociaal) gedrag dat reeds impliciet aanwezig was maar vooral aan het bewuste weten voorbijging. Kijken we bijvoorbeeld naar de typische ‘reactie- en zgn voorzorgsfenomenen’ eigen aan de Coronatijd – namelijk het dragen van maskers, de sociale distancing, de verdeeldheid en polarisatie in de samenleving, de bubbel – dan weerspiegelt dit tegelijk ook hoe we vòòr de crisis in het leven stonden en met elkaar verbonden waren: eerder aangepast – gemaskerd ipv ingepast – authentiek, eerder (sociaal) vervreemd-indirect ipv verbonden en rechttoe rechtaan, eerder angstig-vast in de comfortzone ipv enthousiast-vertrouwensvol gericht op (onze) groei.

‘Wat we niet ons bewustzijn brengen verschijnt ons als lot’, zo verwees C.G. Jung naar de binnen-buiten dynamiek van vergeten pijn en trauma. Heel veel psychische, somatische, relationele, professionele en sociale problematieken zijn op ‘vergeten’ trauma gebaseerd. De pijn die men in het heden ervaart in lijf, werk, relaties en leven gaat daarbij hand in hand met oude wonden en onverteerde kwesties. Het spreekt voor zich dat dieper (zelf)onderzoek, analyse en zelfs (klinische en arbeids-)therapeutische begeleiding geen overbodige luxe vormt, vooraleer de carroussel van gewoonte (en dus verdrukking) zich weer manifesteert. l’Histoire se répète (toejours) omdat we vaak kennis en lef ontberen en we schermen met de “geen oude potjes opendoen en het verleden vooral met rust laten”-attitude. Maar zo werkt het natuurlijk niet, en dit weerklinkt niet enkel bij dieptepsychologen en -filosofen maar vooral in toenemende zin bij de kwantumwetenschappers.

Het is m.a.w. niet omdat we in ‘voortdurende beweging’ leken te zijn dat we wel degelijk in lijn of harmonie met de diepere meer authentieke stroom des levens waren. Geleefd worden door agenda, gewoontes, oude patronen, niet bevredigende gewoontes, jobs, relaties … en toch maar verder doen, dat is om dramatische omwentelingen vragen. Crisis, het maakt dus niet enkel wakker, het herinnert ook in uitvergrote zin aan die zaken waar we al te slaperig-‘normaal’ over zijn blijven gaan.

3. Crisis als brug

Afscheid-ing, het is meestal vrij pijnlijk, alsof de huid van je verleden langzaam afscheurt. Maar kunnen we een uitgang ook ervaren als een ingang naar ergens anders? En kunnen we in het breken ook een stimulans om (nog meer) te delen zien, of zelfs het gebroken zijn als een kans tot naakte herverbinding beschouwen?

“Crisis, het verbindt en lost iets op”

Je lees het eigenlijk wel tussen de regels. Ik hou van het transformerend potentieel van elke crisis. Zelf heb ik er menige mogen en ook wel moeten doorspertelen om te kunnen evolueren tot een zichzelf respecterend, (sociaal) evenwichtig individu en ervaringsdeskundige professional.

Ook bij cliënten-en cursisten-in-pijn tracht ik sinds meer dan 20 jaar telkens deze natuurlijke doorbraaktendens te belichten en hen enthousiast te maken voor elke verborgen parel die in de brekende schelp van crisis schuilt. Een beetje naar analogie met Michelangelo’s “Ik zag een engel in het marmer en houwde tot ik hem bevrijdde”, zo is het ook zaak om zowel als hulpverlener én als wakker(geworden) mens in elk blok (probleem, crisis) het authentieke beeld te (durven en blijven) zien.

In 5 dingen waar stervenden spijt over hebben (naar het boek van B. Ware) ging het vooral over de dood als ultieme spiegel voor de gemaakte levenskeuzes en over het belang van verschuiving van ‘wat belangrijk leek te zijn’ naar ‘wat echt werkelijk telt‘. Net als de dood werkt ook crisis als een soort verbindingsbrug, een brug tussen wat je voorrang gaf en wat niet; tussen het oude (vergetene) en het nieuwe (zich ontwikkelende); tussen het hoofd en het hart en tussen harten onderling; tussen het lichamelijk (zichtbare) en het geestelijk (onzichtbare); tussen wie je beweert te zijn en wie je werkelijk bent; tussen je schijnbare en je ware roeping. In die zin kan het de kloof dichten en je als het ware terugroepen naar de kern en wat essentieel is, naar de herwaardering van vriendschap, het eigen (gezins)geluk en de herstelkracht van je (diepere) gevoelens. En dit geldt voor elk systeem: individu, relatie, groep!

Bottom line is..

Dat elke crisis – klein of groot, verwacht of onverwacht – niet enkel wakker schudt, het oude zichtbaar maakt, een brug slaat tussen wat van elkaar vervreemd was maar bovendien ook een product of manifestatie is van een (onbewuste) staat van zijn, zowel op individuele als op collectieve schaal. Op hun best zijn het dus unieke en zinvolle kansen om van ‘meer naar minder’, van ‘geautomatiseerd naar geïnspireerd’, van ‘hebben naar zijn’, en van ‘vereenzaming naar verbinding’ te evolueren. Aan ons om hen zo steeds meer te benaderen. Wil je evt. nog meer survivaltools in lastige tijden, lees hier dan verder.

– Steve Van Herreweghe –

/0 Reacties