Nooit zal ik hem vergeten. Bruno was lang één van mijn patiënten in het psychiatrisch ziekenhuis, ongeveer 10 jaar geleden. Bruno was een geïnterneerde en verbleef in een gesloten afdeling voor 2 jaar. Toen hij naar ons dagcentrum kwam leerde ik hem kennen als een heel gevoelige maar fijne man, getormenteerd door extreme mishandeling in de jeugdjaren. Vernielde ziel, maar wel één met een hele attente en diepzinnige rand. Bruno geraakte aan de drugs, werd psychotisch, pleegde ook misdrijven en geraakte zo in de gevangenis. Een alternatieve straf werd zijn deel. Bruno geraakte heel moeizaam uit het diepe dal van zijn leven en integreren in de maatschappij – met zo’n verziekte bodem, heel veel letterlijke en emotionele schulden – leek net als beginnen aan een heuse bergbeklimming, na een marathon te hebben gelopen..
Uiteindelijk stapte hij uit het leven nadat hij opnieuw een strafrechtelijk feit had gepleegd en terug naar de gevangenis werd verwezen, waar de veilige muren de ‘bange-jongen-in-hem’ slechts tijdelijk van bescherming konden voorzien. Dit ‘geïnstitutionaliseerd’ zijn – want zo luidt deze dramatiek – wordt trouwens subliem beschreven én verfilmd in ‘The Shawshank Redemption’, naar het boek van Stephen King.
Bruno had één welbepaalde favoriete quote waarmee ik hem altijd zal blijven associëren. Hij kon dit zo vaak herhalen in gesprekken en tegen zijn medepatiënten in groep, het was zijn lijfspreuk geworden en hij gebruikte dit om zijn levensloop én inherente problematische ontwikkeling te illustreren:
“Wanneer jij je wijsvinger uitsteekt naar iemand, zijn er altijd drie vingers die in jouw richting zijn gedraaid” …
Kritiek, verwijt, beschuldiging, zeker wanneer het herhaaldelijk gebeurt, schept afstand, kwaad bloed en schade. Ik schreef erover in de 4 vernietigende ruiters binnen elke betekenisvolle relatie en moedig ook aan om met zijn allen minder vanuit ego en steeds meer vanuit ziel te verbinden.
Want, in een wereld waarin onwetendheid, oordeel en verwerping vaak centraal staan, kleine en grote oorlogen worden uitgevochten binnen en buiten onze kamers, en één simpele wijsvinger in de richting van een ander de basis kan leggen van strijd, dan denk ik nog vaak aan Bruno’s wijze maar tevens intrieste woorden. Want woorden, die kunnen nu eenmaal goden maken maar tegelijk ook duivels kraken.
https://usercontent.one/wp/www.stevevanherreweghe.eu/wp-content/uploads/2018/05/Lonely-and-sad-man-miss-you.jpg?media=170645062712001920Steve Van Herreweghehttps://usercontent.one/wp/www.stevevanherreweghe.eu/wp-content/uploads/2020/02/LOGOSVHEU11.png?media=1706450627Steve Van Herreweghe2018-05-14 11:18:182019-03-27 19:38:55Bruno’s favoriete quote
En toch slagen we er vaak niet in om deze diepmenselijke behoefte te erkennen bij onszelf en bij onze dierbaren..
Waar we wel in slagen zijn ‘spelletjes spelen’ om verbondenheid manipulatief en soms destructief af te dwingen.
Het is één van de vele relatiemythes dat ruzie maken nodig is om een stevige relatie uit te bouwen. Niets is minder waar. Diverse vormen van ruzie laten zonder pardon onuitwisbare sporen na en knagen aan de binnenkant, en dus ook buitenkant van elke relatie. Het moet dus echt veel korter en gerichter (zie ook andere spelregels) en het liefst zo weinig mogelijk.
Onze noden versus ons hechtingsalarm
De behoefte aan verbondenheid is een fundamentele menselijke behoefte en na de ouders in de kindertijd en onze peers onderweg zijn het vooral de partner(s) en kinderen bij wie we deze behoefte hopen ingevuld te zien. Wanneer we deze verbondenheid met hen dreigen te verliezen ontstaat er hechtingspaniek, slaat ons hechtingsalarm aan, maar drukken we dit – vaak onwetend en compulsief – en dus allesbehalve op de juiste manier uit.
De Amerikaanse professor J. Gottman – die wordt beschouwd als de Einstein van de liefde – bracht naast zijn wetenschappelijke inzichten omtrent oa ‘hoe de quality-time tussen geliefden te verhogen’ (zie de magische 5 uur). ook de metafoor van de ‘Vier ruiters van de Apocalyps’ (verwijzend naar het Oude Testament, in casu de Openbaringen van Johannes: de 4 ruiters die een ‘rampspoed’ aankondigen).
Deze staan bij Gottman voor de 4 negatieve communicatievormen die in een intieme relatie zoveel schade kunnen aanrichten dat deze krachtige voorspellers kunnen zijn van relationeel falen en dus scheiding. Uit zijn wetenschappelijke observatiestudies blijkt dat 95% van de koppels gaat scheiden indien deze ‘ruiters’ te vaak en vooral samen optreden. Het vermogen van koppels om deze patronen te doorbreken en te veranderen (de inherente denkfouten incluis) is tevens een goede voorspeller voor de duurzaamheid van de intieme relatie.
John Gottman: “Repair during and after fight is the key to relationship success!”
De eerste ruiter: kritiek
Deze ruiter is die van de persoonlijke aanval, de wijzende vinger, met “jij” als favoriete aanzet en de woorden “altijd, nooit” als conflictversterkers. “Er is iets mis met jou. Jij bent fout ! Jij bent alweer de vuilzakken vergeten buiten te zetten. Het interesseert je blijkbaar niet dat de garage stinkt. Jij neemt nooit je verantwoordelijkheid op”. Kritiek brengt een venijnige relatiedynamiek op gang, het levert vaak de brandstof voor een conflict en laat dit ook makkelijk escaleren. Het schept een gevechtssfeer en activeert automatisch het vecht- of vluchtmechanisme van ons instinctieve brein.
Het is enerzijds beter te leren pauzeren (zie vele tips), te oefenen met deze 3 nieuwe sleutelgedachten en je ergernis verstandig te uiten of gepast feedback te geven. Je zegt dan iets vanuit jezelf over het gedrag van de ander, zonder die onderuit te halen. Je blijft in het hier – en – nu, start met “ik”, zegt wat je observeert, deelt je gevoel en verduidelijkt je vraag. “Ik merk dat je vuilzak niet hebt buiten gezet en dat vind ik vervelend. We hadden daarover toch een afspraak gemaakt”.
De tweede ruiter: verdediging
Kritiek lokt dus een typisch instinctief gedrag uit, nl. verdediging. Bijna iedereen die zich aangevallen voelt reageert met afweer, met “Ja, maar” als veelvoorkomend begin. “Ja, maar ik heb de hele dag gewerkt en heb dan nadien nog de kinderen in het bad gezet. Ik ben dat vergeten”. Door zich te verdedigen gaat men niet in op wat de partner die ‘aanvalt’ tracht te zeggen. Het ego voelt zich bedreigd, het harnas aan, defensie voorbereid en daar gaat de energie… Men doet geen moeite om erachter te komen wat het precies is dat de ander zo stoort waardoor deze zich niet serieus genomen voelt en er vaak nog een schepje bovenop doet. Meestal gaat de verdediging dan ook weer over in een tegenaanval. “En ik dan ? Ik heb ook de hele dag gewerkt en wat als ik ook vergeet te koken of de kinderen vergeet af te halen ?”
Het is beter de actie – reactie te benoemen en te onderzoeken wat je partner zegt, proeven dus alvorens defensieve gal te spuwen. “Ik heb het gevoel me te gaan verdedigen wat ik niet wens, maar je “jij boodschap / kritiek” doet me wat pijn, kan zijn dat ik in de fout ben gegaan, kunnen we er anders over praten?”
De derde ruiter: minachting
Voor Gottman is dit de gevaarlijkste ruiter omdat hij tot doel heeft de ander bewust te kwetsen. De wapens van deze ruiter halen de ander helemaal onderuit, ontnemen de eigenwaarde en zorgen voor vernedering. Minachting kent vele gezichten: sarcastische opmerkingen, cynisme, een spottende blik, rollen met de ogen, … Minachting duikt niet plotseling op maar wortelt in ‘onuitgeklaarde negatieve ervaringen tussen beiden’ en het wordt gevoed door ‘blijvende negatieve gedachtencirkels over de partner’
Bijvoorbeeld: ‘Ben je moe? Ocharme toch! Ik ben hier ook van deze morgen vroeg op om alles gedaan te krijgen, en het enige wat jij kan doen als je thuis komt is in je zetel ploffen als een klein kind en te gaan gamen of op je gsm tokkelen. Ik heb aan jou gewoon een kind er bij.’
Het is raadzaam te onderzoeken wat onderliggend blijft steken, hoe lang geleden ook. Waar en wanneer is ‘dit’ begonnen, wat werd niet uitgesproken, waar zit men nog mee in de maag of ligt op de lever te sudderen? Oude niet-erkende en besproken pijn verzuurt de communicatie en dus de relatie. Anderzijds moet paal en perk gesteld worden en minachting buiten de intimiteit van de relatie gehouden worden. Het ABC – tje van woedebeheersing kan helpen, net als inzicht in de vele psychologische effecten. Ook het inschakelen van een professional (bemiddelaar / relatietherapeut) kan van waarde zijn.
De vierde ruiter: zich terugtrekken
Als een partner op een aanval reageert met verdediging is dat schadelijk omdat hij een conflict veroorzaakt, maar nog kwetsender is het als hij helemaal niet reageert door zich in stilzwijgen te hullen, te gaan lopen of een muur op te trekken. In het eerste voorbeeld van de vuilzakken zou dit betekenen dat de partner in kwestie niet reageert en bijvoorbeeld gewoon naar de living loopt en de TV opzet zonder een reactie te geven op zijn partner. Doordat hij zich afwendt, gaat hij een ruzie uit de weg zegt Gottman, maar ook de relatie. Er is geen contact meer, alleen nog afstand. Niets laat de ander zo machteloos achter omdat je de boodschap geeft: het interesseert me niet meer, je bent lucht voor me. Klank zonder beeld, weggaan, negeren zijn vormen van manipulatie en zeer nefast voor de veiligheid en het vertrouwen tussen beiden. Vermijdingsgedrag is des mensen, maar erken het, benoem het en vermijdt het zo veel mogelijk, zeker binnen intieme relaties. Het vraagt moed om heikel onderwerpen aan te kaarten en door te spreken maar geeft ook immens veel nieuwe energie, vertrouwen en hoop.
Liefhebben is – anno 2022 niet enkel een werkwoord, maar vooral een leerproces van jezelf (verder) ontwikkelen in het aanschijns van die bijzondere ‘eveneens in ontwikkeling zijnde’ ander. Bezint dus, eer ge beg/mint’ én vooral smeed samen een weldoordacht strak plan om deze 4 vernietigende machten voorgoed uit jullie huis te bannen.
https://usercontent.one/wp/www.stevevanherreweghe.eu/wp-content/uploads/2017/11/teaser___4_horsemen_by_thedurrrrian-d5p0cq9.jpg?media=170645062711321600Steve Van Herreweghehttps://usercontent.one/wp/www.stevevanherreweghe.eu/wp-content/uploads/2020/02/LOGOSVHEU11.png?media=1706450627Steve Van Herreweghe2017-11-30 10:56:522022-03-30 09:21:45Als relateren pijn doet. De 4 ruiters van de Apocalyps
et is stil waar het niet waait’ … ‘alleen bomen komen elkaar nooit tegen’, hoor je wel eens zeggen. Klopt als een bus! Geen echt contact zonder wrijving, en na wrijving komt glans … soms … maar soms ook niet …
Het is één van de vele relatiemythen dat ‘een fantastische relatie steeds een vredige relatie is’. Intieme relaties zonder wrijving of conflict bestaan niet. Elke wrijving heeft echter een reden én een doel. De natuurkunde leert ons trouwens dat ‘wrijving’ kan leiden tot vormverandering en warmteproductie. Productie van nieuwe energie, warmte dus, zolang we maar niet oververhit geraken!
We zijn ‘hier’ finaal om te leren en te groeien als mens. Een dispuut, een ruzie, een conflict betekent dat er een diepere ontmoeting plaatsvindt tussen mensen. Door onwetendheid, angst en gewoontevorming kiezen we vaak voor ‘onaangepast ruziegedrag’: we vechten, vluchten of bevriezen en we halen de 4 onheilspellende ruiters op ons relationeel toneel. Heel zelden kiezen we voor een volwassen aanpak. Het doel van ‘wrijving’ is niet dat we winnen of verliezen of het gebeuren gaan ontkennen. Het doel is dat we bewuster worden van onszelf, evenwichtiger in relatie tot de ander kunnen functioneren en liefhebben als leerproces beschouwen.
In een intieme relatie verlangen we 3 essentiële zaken: (1) erkenning (2) invloed hebben en (3) geliefd worden. Een positieve, intieme, vruchtbare relatie is ook een onmiskenbare krachtbron om je vitaal en creatief in het leven te geven. ‘Respect’ is hierbij altijd het sleutelbegrip. Conflicten zijn vaak te herleiden tot een verwerping van of een onevenwicht tussen deze drie essentiële behoeften.
Bovendien vormen conflicten en ruzies vaak het topje van de ijsberg, verbergen ze veelal trauma’s uit vroegere intieme relaties, en verwijzen ze naar een fundamenteel gebrek aan eigenwaarde. Blijven hangen in woede- en pijncirkels verlengt de dramatiek en is immens beschadigend voor het veiligheidsgevoel en het wederzijds vertrouwen. Onthoud dat partners spiegels zijn van en voor elkaar, geen doelwitten! Juist dáárom is elke strijd, elk conflict een kans tot ver-zoen-ing met zichzelf en de ander.
Hieronder volgen een aantal ‘spelregels‘ indien er een ruzie of conflict is tussen partners:
1. Hou het ‘onder ons’
Ruzie is privé. Vermijd het betrekken van derden erbij, tenzij het om een deskundige gaat. Maak vooral ook geen ruzie in bijzijn van kinderen, dit kan voor ernstige emotionele schade zorgen en bovendien gaan ze ook dit voorbeeld volgen.
2. Blijf waardig
Hoogspanning zorgt voor heel wat averij. Emotionele uitbarstingen raken heel diep en missen altijd hun doel. “Ik meende het niet” is te laat. Bijt nog liever je tong af dan dat jij je impulsief stort in het gevecht. Blijf waardig jezelf, hou je hoofd koel en denk 10 maal na alvorens je gal spuugt.
3. Verschuif van solo-denken naar samen-denken
Veel conflicten zijn gebaseerd op misverstanden, jouw specifieke manier van denken over de situatie en het gedrag van je partner. Denkfouten kunnen heel hardnekkig zijn in aanhoudend conflict. Wees bereid om de ‘zes’ eens als ‘negen’ te bekijken en je partners visie te onderzoeken, misschien leer je nog iets?
4. Blijf bij de zaak
Wapen je niet met oude koeien, focus je op de situatie. Blijf dus bij de zaak en breid het onderwerp ook niet uit maar baken het af. Blijf bij ruzies bij de inhoud en verzorg de wijze waarop je communiceert. Vaak verschuift de ruzie naar ‘de manier waarop’ en dan wordt het complexer.
5. Beoefen meer zelfkritiek dan verwijtpolitiek
Vermijd “jij dit, jij dat”, dat verlengt en stookt het ‘gevecht’ alleen maar aan. Richt je naar binnen, onderzoek je eigen deel, proef de kritiek van je partner zonder deze uit te spuwen. Toegeven als je ongelijk hebt werkt bevrijdend. Het gaat minder om gelijk hebben, meer om gelukkig worden.
6. Speel de bal, niet de man
Wees heel zuinig met – vaak ten onrechte gebruikte – veralgemeningen zoals “altijd” en “nooit”. Een mug is geen olifant, blaas de situatie dus niet op. Focus je op de echte feiten. Als je partner ‘geen tijd heeft’, ‘koel’ of ‘koppig’ is hij / zij daarom nog geen ‘koppige ongevoelige egoïst(e)’
7. Opkomen voor jezelf is een keuze, niet altijd een vereiste
Jij hebt het recht om je gedachten, wensen en gevoelens te uiten. Onderdrukking hoeft niet. Jij bent wie je bent en jouw partner is wie die is. Water bij de wijn zorgt voor slecht water en slechte wijn. Echter, assertiviteit mag geen excuus zijn voor vechtlust, gematigdheid kan ook.
8. Weet waar de eindstreep ligt, hou de neuzen in dezelfde richting
De lont is dikwijls snel ontstoken. Woedebeheersing is een ware kunst, doch leerbaar. Stress, vermoeidheid en miscommunicatie liggen hierbij vaak aan de basis. Hoe intenser de ruzie, hoe dieper de wortels, hoe schadelijker het effect. Als je ruziet onthou vooral het doel ervan, maak van ruzie geen hobby, hou het kort en effectief.
9. Probeer eens de humor ervan te doorzien
Neus aan neus? Dan staat de gevechtsmodus op ‘aan’: adrenaline giert door je bloed, spieren gespannen, overleven de missie. STOP! Probeer de helikoptervisie: bekijk de situatie op denkbeeldige afstand, adem rustig, probeer eens een lach om jezelf. Humor ontspant, en verlicht.
10. Stel je grenzen en respecteer deze van de ander
Een ruzie, een relatieprobleem komt vaak neer op: 1. ‘te dicht bij’ of 2. ‘te ver van’ elkaar staan. De vaagheid der persoonlijke grenzen speelt hierbij een grote rol. Weten wat je wilt en wat niet, en dit consequent naleven is cruciaal. En, alleen als je ‘neen’ een ‘neen’ is, kan je ‘ja’ een ‘ja’ zijn.
11. Appelen zijn geen peren. De verschillen maken het boeiend
Net als jij is je partner een uniek individu met kwaliteiten én valkuilen. Sommige kenmerken zijn aantrekkelijk, andere ergerlijk, ook dit geldt in beide richtingen. Partners hebben veel gemeen, daarom zijn ze ook partners! Waardeer naast jullie overeenkomsten vooral ook jullie verschillen.
12. Eerst begrijpen dan begrepen worden
Wees de beste luisteraar! Gebruik de LSD-techniek (luisteren – samenvatten – doorvragen). “Bedoel je dat…?” “Begrijp ik het goed als je zegt…” zijn voorbeelden hiervan. Als je partner zich begrepen voelt verzacht dat vaak de spanning en het inspireert hem / haar ditzelfde te doen.
https://usercontent.one/wp/www.stevevanherreweghe.eu/wp-content/uploads/2015/05/ruziën.jpg?media=1706450627229400Steve Van Herreweghehttps://usercontent.one/wp/www.stevevanherreweghe.eu/wp-content/uploads/2020/02/LOGOSVHEU11.png?media=1706450627Steve Van Herreweghe2017-03-22 15:02:352020-02-11 16:12:17Ruziën met je partner? Hier zijn de spelregels!